Küçük Mustafa, Semsi Efendi Ilkokulu`ndan sonra bir süre Selânik Mülkiye Rüstiyesi`ne devam etti ise de Kaymak Hafiz adli Arapça ögretmeninin kendisine haksiz yere sopa ile vurmasi üzerine bu okuldan ayrildi ve Askerî rüstiyeye giden bir komsu çocugunun giyimini ve genel olarak subaylarin kiligini pek begenen küçük Mustafa, askerî rüstiiyeye girmek ister; askerlikten ürken annesi ise bunu istemez, ancak Mustafa bir akrabasinin delaletiyle okulun kabul zamaninda askerî rüstiyeye gidip imtihan verir ve okula alinir (1893). Böylelikle annesine karsi bir olup-bitti yapmis ve kendisine en uygun gelecek yola girmis bulunur. Yazlari, dayisi Hüseyin Efendi`nin yanina gider, okul zamanina kadar çiftlikte kalirdi. Mustafa bu okulu gerçekten sevmisti. Arkadaslari arasinda zekâsi ve üstün yetenekleri ile kisa zamanda kendisini gösterdi ve ögretmenlerinin sevgisini kazandi; ögretmenleri neredeyse kendisine bir arkadas muamelesi yapma geregini hissetmislerdi.

Bu okulda matematik ögretmenligi yapan Yüzbasi Mustafa Efendi, genç ögrencisinin yetenekleri ve zekâsi karsisinda siniftaki diger Mustafa`larla aralarindaki farki belirtmek üzere ögrencisinin adinin sonuna "Kemal" ismini ilâve etti. Artik genç ögrenci Mustafa Kemal olmustu.

Mustafa Kemal, Selânik Askerî Rüstiyesi`ni bitirdikten sonra 1896 yilinda Manastir Askerî Idadisi`ne girdi. Burada Ömer Naci ile arkadaslik yapti. Ilerde ünlü bir hatip olarak taninacak olan bu kisi, Mustafa Kemal`in hitabet ve edebiyat sevgisinde etkin rol oynadi. Yakin arkadaslarindan biri olacak olan Ali Fethi (Okyar) de bu okulda ögrenci idi. Genç Mustafa Kemal, askerî ögreniminin yanisira yabanci dil ögrenimini de ihmal etmiyor; yazlari izinli olarak Selânik`e döndügü zaman Fransizca dersleri aliyordu.

Genç Mustafa Kemal, Manastir Askerî Idadisi`ni de basari ile bitirerek 13 Mart 1899 tarihinde Istanbul`da Harp Okulu`na girdi. 3 senelik basarili bir Harbiye ögreniminden sonra 10 Subat 1902`de bu okulu Tegmen rütbesiyle bitirdi ve ögrenimine Harp Akademisi`nde devam etti. 1903 yilinda Üstegmen olmustu. 11 Ocak 1905 tarihinde de Kurmay Yüzbasi rütbesiyle Harp Akademisi`nden mezun oldu. Harp Okulu`nda ve Harp Akademisi`nde de zekâsi, yetenekleri ve üstün kisiligi ile kendisini arkadaslarina ve ögretmenlerine tanitmis, onlarin içten sevgi ve saygisini kazanmisti. Askerlik derslerine büyük ilgisi yaninda matematige, edebiyata ve güzel söz söylemeye karsi da meraki ve egilimi vardi. Harbiye`de ve Harp Akademisi`nde, memleket ve millet davalari ile ilgilenmesi, düsüncelerini cesaretle ifadeden çekinmemesi sebebiyle aydin ve inkilâpçi bir subay olarak taninmisti. Devir istibdat idaresi idi ve bu davranislari aleyhine olabilirdi; ancak çevresince gerçekten çok sevilisi, düsüncelerinde samimi olusu, onun herhangi bir tertibe kurban gitmesini önlemisti. Bununla beraber Harp Akademisi`nden mezuniyetini izleyen günlerde istibdat ve padisahlik rejimi aleyhindeki düsünceleri ve durumu, süphe çekerek birkaç ay Istanbul`da tutuklu kaldi; sonra bir nevi sürgün olarak vazife ile 5 Subat 1905 tarihinde Suriye bölgesine, Sam`a atandi.